هدف اصلی سیاست کاهش جمعیت، خانواده است

هدف اصلی سیاست کاهش جمعیت، خانواده است

محقق و جامعه‌شناس: یکی از راهکارهای تغییر نگرش خانواده‌ها در راستای افزایش جمعیت تبیین اهمیت خانواده و نقد اندیشه تک‌فرزندی و بیان آسیب‌ها و پیامدهای کاهش جمعیت در خانواده است.

علی ملکوتی‌نیا استاد دانشگاه و جامعه‌شناس در گفت‌و‌گو با خبرنگار سخن شهروند درباره آسیب‌های کاهش جمعیت فرزندان در خانواده اظهار کرد: جمعیت جوان، بانشاط و تحصیل‌کرده یکی از عوامل مهم و اثرگذار در پیشرفت هر کشوری است چراکه جمعیت جوان جامعه بالاترین سرمایه و ثروت انسانی آن جامعه است.

وی ادامه داد: در دوران دفاع مقدس همین جامعه جوان بود که مهم‌ترین سرمایه به شمار می‌رفت چراکه جبهه و انقلاب اسلامی توسط این جوان‌ها اداره شد و به پیروزی رسید بنابراین خصوصیات جوانی می‌تواند در بحران‌ها به جامعه یاری برساند.

ملکوتی‌نیا عنوان کرد: جوان از یک‌سو گرفتار تعلقات و از سوی دیگر اهل خطر کردن و نوخواه است. امروزه کشور ایران اسلامی از نظر جمعیت ازجمله جوان‌ترین کشورها به شمار می‌آید اما آمارهای جمعیتی و بررسی‌های انجام شده نشان‌دهنده این است که اگر سیاست‌های کنترل جمعیت به شکل کنونی ادامه پیدا کند، نسل جوان و پر انرژی ایران جای خود را به جمعیتی کهن‌سال و فرسوده خواهد داد.

این جامعه‌شناس بیان کرد: این کاهش شدید و نگران‌کننده روند رشد جمعیت کشور در سال‌های اخیر بیش از آنکه ناشی از برخی سیاست‌ها و اقدام‌های اجرایی دستگاه‌های دولتی باشد نتیجه تغییر سبک زندگی مردم و تسلط گفتمان فردگرایانه و مصرف‌گرایانه بر جامعه است.

وی افزود: این گفتمان و فلسفه زندگی حاکم بر جامعه امروز شرایطی را رقم زده است که حتی افرادی که از تمکن مالی خوبی برخوردارند نیز حاضر نیستند بیش از یک یا دو فرزند داشته باشند و در پاسخ به سیاست افزایش جمعیت به این شعار پناه می‌برند که "فرزند کمتر، زندگی بهتر."

سیاست کاهش جمعیت در ایران

ملکوتی‌نیا گفت: نقش بنیادین دشمنان جمهوری اسلامی ایران، تلاش جدی برای کاهش جمعیت کشورهای مسلمان در سراسر جهان است به عنوان نمونه «ساموئل هانتینگون» متخصص علوم سیاسی شهیر آمریکایی گفته است که یکی از مشکلات ما در مقابل با کشورهای مسلمان زاد و ولد در این کشورها است.

وی اضافه کرد: جنبش‌های اجتماعی را آن‌ها به وجود آوردند بنابراین تا چند سال دیگر که ما کشورهای غربی افت جمعیتی خواهیم داشت، این امر برای ما تهدید بزرگی است؛ تمدن اسلامی تمدنی است که چالش آن تا حدودی متفاوت از دیگر چالش‌ها است چراکه این تمدن اساساً ریشه در نوعی پویایی جمعیت دارد.

استاد دانشگاه تصریح کرد: این دشمنی‌ها در پوشش شعار فریبنده «فرزند کمتر، زندگی بهتر» به همراه اجرای الگوهای توسعه غربی که برگرفته از اندیشه‌های استعماری و ضد انسانی «توماس رابرت مالتوس» اقتصاددان مشهور انگلیسی بود که از اواخر دهه شصت به بعد به‌طور جدی به کانون خانواده‌های ایرانی راه یافت.

وی خاطرنشان کرد: هرچند ابتدا هدف از طرح این شعار ایجاد یک سیاست موقت برای کنترل جمعیت بیان شد اما در سال‌های بعد از 1367 تا سال 1390 این شعار در خانواده‌های ایرانی نهادینه شد و تک‌فرزندی محبوبیت پیدا کرد.

وی افزود: با توجه به شرایط آن روز، آثار زیان‌بار این تفکر کمتر مورد توجه و نظر انتقادی کارشناسان و سیاست‌گذاران قرار گرفت البته چه‌بسا که این سیاست در آن زمان ضرورت داشت اما ادامه آن کار عاقلانه‌ای نبود.

ملکوتی‌نیا اذعان کرد: سیاست کنترل جمعیت در حالی صورت گرفت که رؤسای جمهور آمریکا آیزنهاور و نیکسون رسماً با تجدید نسل در آمریکا مخالفت کردند و شوروی نیز علی‌رغم اینکه 250 میلیون نفر جمعیت داشت، در شورای عالی این کشور مقرر شد به مادرانی که دارای فرزند زیاد هستند، مدال افتخار داده شود.

وی ادامه داد: امروزه نیز مخالفان این سیاست معتقدند که «فرمول دو بچه برای هر خانواده» در واقع فرمول نابودی یک ملت است و این روش همان راهی است که اروپاییان هم‌اکنون گرفتار آن شده‌اند یعنی سیاست غلطی که غربی‌ها انتخاب کردند و امروز پشیمان هستند چراکه باید هزینه سنگینی برای حفظ هویت و فرهنگ خد بپردازند.

وی با بیان اینکه با این تفاسیر نباید در مسیری قرار بگیریم که نتیجه آن مشخص است، گفت: رهبر انقلاب دیدگاه انتقادی خود را از همان سال‌های 1390 و 1391 در مجمع نمایندگان مجلس و مسئولان نظام مطرح کرد و با سخنانی آشکار و استوار نگاه خود را به پیگیری توقف سیاست‌های مهار جمعیت و ضرورت برنامه‌ریزی برای رشد جمعیت معطوف کرد.

راهکارهای تغییر نگرش خانواده‌ها به فرزندآوری

این جامعه‌شناس تأکید کرد: متأسفانه در طول سال‌ها شعار فرزند کمتر، زندگی بهتر موجب تغییر اساسی در نگرش و رفتار خانواده‌ها در زمینه فرزندآوری شد به گونه‌ای که امروز شاهد هستیم زوج‌های جوان دست کم در چند سال نخست زندگی ضرورتی برای فرزنددار شدن احساس نمی‌کنند و فرزندآوری را مانع رشد و رفاه و پیشرفت خود می‌دانند.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر ذائقه بسیاری از ایرانی‌ها با افزایش فرزند سازگاری ندارد، عنوان کرد: این درحالی است که یکی از پرشورترین غریزه‌ها در زنان مادر شدن و ازدیاد نسل است.

وی خاطرنشان کرد: در چنین شرایطی برای ایجاد گفتمان افزایش جمعیت با شعار «فرزند بیشتر زندگی شادتر» نیازمند به سیاست‌های منسجم و برنامه‌های آگاهی‌بخش هستیم تا در سایه آن به تغییر گفتمان حاکم و اصلاح نگرش خانواده‌ها به زندگی و مسئله افزایش فرزند و میل فرزندآوری دست پیدا کنیم.

ملکوتی‌نیا افزود: یکی از راهکارهای تغییر نگرش خانواده‌ها در راستای افزایش جمعیت تبیین اهمیت خانواده و نقد اندیشه تک فرزندی و بیان آسیب‌ها و پیامدهای کاهش جمعیت در خانواده است چراکه هدف سیاست‌های استعماری در کاهش جمعیت، کانون خانواده‌ها است.