پناهیان: محوریت در نظام آموزشی باید بر مبنای پرورش اجتماعی شکل گیرد

استاد حوزه و دانشگاه گفت: تربیت در نظام آموزشی باید با محوریت بعد اجتماعی انسان سامان یابد، چراکه رشد عقل، ایمان و خلاقیت در بستر زندگی جمعی تحقق پیدا می‌کند و هماهنگی خانه و مدرسه بر اساس این محور باید شکل گیرد.

حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا پناهیان ظهر پنج شنبه در دوازدهمین همایش بزرگ خانواده و مدرسه که در محل سالن ورزشی امام علی(ع) برگزار شد با تاکید بر اینکه بچه‌ها نیازها و استعدادهای مختلفی دارند اظهار کرد: از جهات مختلف باید برای شکوفایی استعدادها و پرورش آن‌ها برنامه‌ریزی شود و این برنامه‌ریزی باید به گونه‌ای باشد که استعدادها به فعلیت برسند.وی افزود: ما والدین علاقمند هستیم بچه‌ها اهل خلاقیت و دانش باشند و در عین حال تکرارکننده طوطی‌وار دانشمندان نباشند، بلکه بتوانند جا پای دانشمندان تأثیرگذار بگذارند و مسیر علم را ادامه دهند.این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: لازم است فرزندان از سلامت روان و قدرت روحی برخوردار باشند تا در عرصه زندگی خود دچار پاییز و خزان روحیه نشوند و بتوانند در برابر سختی‌ها سرسختانه مقاومت کنند.وی ادامه داد: خانواده‌ها به دنبال آن هستند که فرزندان از نظر دینی، افراد خداپرست شوند و بی‌دینی نکنند، هرچند ممکن است خودشان چندان مقید به مذهب اما می‌خواهند فرزندانشان خداشناس و خداپرست باشند.پناهیان در ادامه با اشاره به اینکه مهارت‌های شغلی و اجتماعی باید در فرزندان تقویت شود تا بتوانند زندگی خوبی داشته باشند متذکر شد: اکثرا این پرسش مطرح است که ما کدام موضوع و کدام بعد از ابعاد تربیتی را محور و سرمشق اصلی قرار دهیم تا به همه این اهداف دست یابیم.وی اظهار کرد: بحث ما این است که محور تربیت و تعلیم تعیین‌کننده در نظام آموزشی چیست و کدام است؟ چراکه در دین می‌توان موضوعی یافت که محور قرار گرفته باشد و در علم نیز باید ببینیم چه محوری می‌تواند اهداف را محقق کند.

این استاد حوزه و دانشگاه افزود: واقعاً و انصافاً علوم انسانی به‌ویژه روانشناسی هرچه پیشرفت می‌کنند و جلوتر می‌روند، به معارف دینی بیشتر نزدیک می‌شوند و جمع‌بندی سخن روانشناسان، آیات و روایات در این زمینه قابل ارائه است.وی در بخش دیگر سخنانش با بیان اینکه هماهنگی بین خانه و مدرسه زمانی محقق می‌شود که محورهای هر دو نهاد هم‌خوان و منطبق باشند گفت: این هماهنگی فقط در صورت توافق بر سر محور تربیت به وجود می‌آید.پناهیان بیان کرد: ما اساساً در جامعه خودمان بیش از اندیشمندانی که تولید علمی می‌کنند به معمارانی نیاز داریم که بنای معرفتی فاخر احداث کنند، زیرا مدارس را می‌توان از نظر طرح معماری و مدیریتی با هم مقایسه کرد.وی با بیان اینکه یکی از ابعاد روحی انسان بُعد اجتماعی اوست و هم در دین و هم در علم روانشناسی این بعد می‌تواند محور تربیت ابعاد دیگر انسان باشد تصریح کرد: بچه‌ها را با شوق و ذوق دکتر و مهندس شدن به مدرسه می‌فرستند، اما کودک شوق و ذوق دوستانش را دارد و این ذوق گاهی بر ارتباط با پدر و مادر هم می‌چربد.این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه باید با بچه‌های خود هماهنگ باشیم اضافه کرد: طبیعت آن‌ها راهنمای ماست و نباید بر سرشان داد بزنیم یا از طبیعت خود خارجشان کنیم، چراکه اگر بخواهیم همگام با غریزه و فطرت بچه‌ها حرکت کنیم و در قلب آنها وارد شویم، باید از نقطه حساس و فعال آغاز کنیم و آن نقطه چیزی جز روابط اجتماعی او نیست.وی با اشاره به اینکه مدرسه صرفا محل دانش نیست تاکید کرد: مدرسه محلی میان خانه و جامعه است و دقیق‌ترین تعریف آن، واسطه‌ای نظم‌یافته و قابل برنامه‌ریزی بین خانه و جامعه است.

پناهیان اظهار کرد: تمام نیازهای جامعه باید در مدرسه بازتاب یابد، زیرا مدرسه محل پیدا کردن خود در میان جمع است و اگر این خود یافت شود، خدا هم پیدا می‌شود.وی با بیان اينکه هویت را فرد در جمعی که با آن مرتبط است می‌یابد و تعریفی که از خود پیدا می‌کند ساخته و پرداخته همان جمع است تاکید کرد: نمی‌شود بعد فردی را هم‌وزن بعد اجتماعی دانست، چراکه فردیت خود را در جمع می‌یابد.این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه مدرسه واسطه‌ای است برای حضور فرد در جامعه افزود: بی‌رحمانه‌ترین سخن این است که مدرسه محلی برای مهارت و شغل آینده است، زیرا این نگاه نادرست است.وی با بیان اینکه وقتی فردی به مدرسه می‌آید سرگرمی او فقط بازی کردن نیست بلکه درس خواندن نیز جزو سرگرمی محسوب می‌شود افزود: اگر معلم تیمی از افراد را تشکیل دهد و از آنها بخواهد مسأله‌ای را حل کنند و به تیم نمره دهد، آنگاه معلم نظارت می‌کند تا ضعیف و قوی با هم کار کنند.پناهیان با بیان اینکه بچه‌ها در حوزه یارگیری، مهارت لازم دارند و می‌دانند تیم را چگونه طراحی کنند بیان کرد: در این صورت رقابت دلچسبی ایجاد می‌شود.وی با اشاره به اینکه رقابت نباید شکل بگیرد مگر به‌صورت تیمی گفت: زیرا نباید بزرگ‌ترین ضربه روحی که در بزرگسالی نمی‌توانیم تحمل کنیم را برای بچه‌ها رقم بزنیم. این استاد دانشگاه و حوزه خاطرنشان کرد: بنابراین بهتر است رقابت‌ها تیاست تا هویت بچه‌ها به‌عنوان عضو جامعه شکل گیرد.

وی در بخش دیگر اظهار کرد: چرا مسجد در محله شکل می‌گیرد؟ اگر قرار بود عبادت فردی باشد مسجد ساخته نمی‌شد، بنابراین بی‌دینی یعنی زندگی فردی حتی اگر پر از عبادت باشد و دینداری یعنی زندگی جمعی حتی اگر پر از معصیت باشد، چراکه جمع بالاخره معصیت را برطرف می‌کند.پناهیان بیان کرد: دین ما را در جماعت امتحان می‌کند و در جماعت رشد می‌دهد، زیرا دین ما را برای مردم و خدمت‌گزار مردم تربیت می‌کند و عقل نیز در زندگی جمعی رشد می‌یابد.وی افزود: آدلر می‌گوید هر ناراحتی روانی با اجتماعی شدن برطرف می‌شود و علامت سالم شدن در هر بیماری این است که علاقه اجتماعی فرد تا چه اندازه افزایش یافته، بنابراین درمان یعنی هدایت فرد به سمت تعاملات اجتماعی سالم.این استاد دانشگاه و حوزه اظهار کرد: وقتی بچه‌ها از مدرسه بازمی‌گردند از مراودات اجتماعی آن‌ها بپرسید، زیرا در حوزه‌های علمیه مهم‌ترین رکن مباحثه است اما در مدارس ما چنین نیست. وی همچنین ادامه داد: آدلر می‌گوید درمانگر باید تلاش کند افراد درمان‌جو را به کنترل رفتارها و هدایت آن‌ها به سمت افکار اجتماعی سوق دهد، زیرا رشد فرد یعنی دستیابی به علاقه اجتماعی و این همان دوست داشتن همه انسان‌هاست.پناهیان بیان کرد: علاقه اجتماعی رشد یافته یعنی اینکه فرد برای برتری خود تلاش نمی‌کند بلکه برای کمال همه انسان‌ها در جامعه تلاش می‌کند و باید به دین خود افتخار کنیم که چقدر در اجتماعی شدن انسان پیشرفت کرده است.وی در ادامه با بیان اینکه مدرسه خوب یعنی مدرسه‌ای که دو کلاس داشته باشد و این دو کلاس با هم رقابت کنند تصریح کرد: در مدرسه‌ای که بچه‌ها را به همدلی سوق دادند و در مدرسه‌ای که این کار را نکردند رشد خلاقیت به تربیت ۷۸ و ۱۱ درصد بوده است.

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه بذرهای علاقه اجتماعی در ماه‌های اول زندگی پرورش داده می‌شود گفت: ارزش همه فعالیت‌های انسان باید از زاویه علاقه اجتماعی سنجیده شود.وی در ادامه افزود: صهیونیست‌ها برای اینکه انسان‌ها علاقه اجتماعی پیدا نکنند کارهای بسیاری می‌کنند تا حس همدلی ایجاد نشود، زیرا همدلی بستر ظهور امام زمان(عج) را فراهم می‌کند.پناهیان تصریح کرد: در تربیت علمی خلاقانه باید جمع را محور قرار داد و گفت‌وگوی دانش‌آموزان با یکدیگر بیشترین اثر خلاقانه را دارد، بنابراین باید اجازه دهیم بچه‌ها در زندگی جمعی بیاموزند و رشد کنند.وی بیان کرد: آیا در چند سال اخیر نابغه‌ای چون شهید صدر داشتیم؟ او می‌گوید فلسفه نماز، حیات اجتماعی است تا فرد بیاموزد کنترل درونی داشته باشد و نیازی به نظارت اجتماعی نداشته باشد، زیرا ما اگر در موقعیت اجتماعی قرار بگیریم در وسط چهارراه اجتماع ایستاده‌ایم.این استاد حوزه نیز اظهار کرد: خلاقیت محور است و باید حاصل شود، چراکه ملاقات با خدا در متن یک زندگی اجتماعی پدید می‌آید و جمع خوب او را از بحران هویت نجات می‌دهد و هویت سالم می‌سازد، زیرا در زندگی جمعی هویت حاصل می‌شود و معلم مانند ولی کلاس، ارزش هر کس را به او می‌دهد.وی خاطرنشان کرد: امام زمان(عج) جامعه‌ای ایجاد می‌کند که هیچ انسانی تحقیر نمی‌شود و انسان‌ها ترس ندارند، در حالی که در جهان امروز زندگی فردی دیگر امکان‌پذیر نیست؛ دانش‌ها پیش‌تر فردی بودند اما امروز هیچ دانشی به‌صورت فردی محقق نمی‌شود و متخصصان دور هم جمع می‌شوند تا نیاز جمع را تولید کنند.

پناهیان در پایان گفت: ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که جهانی شدن یک امر طبیعی است و این جهان روزبه‌روز در صفحه‌های موبایل کوچک‌تر می‌شود.